nr 71/7 nov 2005

Dit Berichtenblad, dat al in mei had zullen verschijnen, komt nu pas in november op uw scherm. Door allerlei omstandigheden lukte het niet eerder, en zo moesten er in de papieren versie allerlei artikelen worden ingekort, en kwamen andere in hun plaats.

In het berichtenblad op de website kunnen we ze wel handhaven, dus daarom is dat berichtenblad ook wat ruimer voorzien van iets ouder nieuws dan het papieren exemplaar.

We beginnen helaas met een In Memoriam. Normaal vindt u die op de een na laatste bladzij, maar met het heengaan van Elfriede Fliedner is een beslissende periode in de geschiedenis van het Spaanse Protestantisme ten einde gelopen. Vanaf nu liggen de zaken van het Porvenir helemaal in Spaanse handen.

Rond Hervormingsdag vierde de I.E.E. haar 71ste synode. De voorzitter en penningmeester waren aanwezig. Of hun verslag nog op tijd komt valt te bezien, maar de voorzitter van de Comisión Permanente schreef een sterk (en) prikkelend stuk, dat ook wij ter discussie kunnen stellen, het is een verkorte versie van het discussiestuk dat hij ter vergadering voordroeg. De complete, Spaanse, versie kunt u bij ons opvragen.

In verband daarmee, en als uitvloeisel van de vorige synoden van 2003 en 2001, is er het project N.E.P.I.M., dat draait om een nieuwe strategie op weg naar een Zendingskerk. We schenken er aandacht aan!

Ook schenken we aandacht aan een van de jongere predikanten van de I.E.E: Melanie Mitchell.

Maar eerst deelt de Penningmeester zijn zorgen en vreugden met ons, en we maken melding van de ontwikkelingen rond de Diasporacollecte.

Dat brengt ons bij onze motivatie om samen met U door te gaan en de hand aan de ploeg te slaan. Dit werk kan toch niet worden afgebroken door gebrek aan mensen met een motivatie?

We eindigen met een gedicht van een Spaanse dichter waar niet iedereen van zal hebben gehoord: Ramón Pérez de Ayala! Een rhapsodie, een lied dat ons op weg stuurt naar de Toekomst. En die is in Gods handen, daarvan blijven we overtuigd, ook nu we op weg gaan naar Kerst.
(Voor wie Spaans lezen is er een link naar veel informatie over deze dichter als u klikt op zijn portret.)

Wij hopen ons lange stilzwijgen hiermee goed gemaakt te hebben, en wensen U een intens leesplezier toe. En van ons allen: een gezegende weg op tijd naar Kerstfeest.

In Memoriam Elfriede Fliedner

Elfriedes leven lijkt gevat tussen de jaartallen: 1913 en 2005. De jaren waarin ze geboren werd en waarin ze stierf. Of, zoals de oude christelijke kerk het zag: het jaar waarin ze op aarde en waarin ze ten hemel geboren werd.

Maar haar leven is getekend door grotere verbanden, en door generaties voor haar en na haar.

Immers: ze is de kleindochter van de Friedrich Fliedner (1845-1901) die in Kaiserswert de Diakonessenstichting oprichtte. De betekenis daarvan kan niet worden onderschat, ook al zijn in Nederland de diaconessen op dit moment niet meer zo actief als ze eens waren. De grondhouding van de dienst aan de naaste, in het perspectief van de dienst aan God, is echter onverminderd doorgegeven, en nog net zo levend als toen. Het is een houding die heel de familie Fliedner mee kreeg en in zich droeg, een basis waarop ook Elfriedes bestaan.

Elfriede was de middelste van de drie dochters van ds. Juan Fliedner en Elisabeth Klingender. De oudste was Gertrud, en de jongste Irma, die velen zich herinneren van de boekwinkel!

Net als haar zusters kreeg Elfriede haar opleiding aan de school van de Hoop, Esperanza, die deze school oprichtte op de zelfde plaats waar ook de gemeente bijeenkwam: aan de calle Calatrava. Voor haar verdere opleiding ging ze naar de Duitse school, en die maakte ze in Duitsland ook af. Daar deed ze een opleiding in de zaken die samenhangen met het uitgeven en importeren van boeken en tijdschriften, met het doel de Boekhandel die haar grootvader ook al had opgericht, voor te zetten. Dat deed ze dan ook, op de hoek van de c. Cabalero de Gracia en de c. de Alcalá gedurende twee maanden.

In 1937 begint onbedoeld haar werk voor het Porvenir. Zij zou een maand waarnemen voor haar oom en tante, die een conferentie bijwoonden in Londen, en vervolgens via Duitsland en Zwitserland naar Spanje terug dachten te keren. Haar oom werd gearresteerd, vanwege die conferentie, en de dertig dagen vervanging werden 66 jaren. Ze werkte in het Porvenir samen met haar neef Teodoro, met wie ze in 1941 in Bremen in het huwelijk zou treden. Hij ging in de voetsporen van vader en grootvader, en Elfriede ging in datzelfde spoor, vanuit de zelfde motivatie en overtuiging. Het huwelijk was vol van kinderen die op hun weg kwamen, en hun hart stond voor hen open, alsof het hun eigen vlees en bloed was. De harde oorlogsjaren gingen aan het Porvenir niet voorbij, en de frontlinie lag letterlijk om de hoek. De inslaggaten van kogels zijn nog te zien aan het gebouw. En toch heeft de Heer hen ook daarin gered!
elfriede fliedner rond 1970

Vanaf 1948 werkte Elfriede ook in het Casa de Paz, in El Escorial, en zo was ze een volleerde duizendpoot in dienst van de Heer, samen met haar echtgenoot en grote liefde, Teodoro. Deze stierf op 13-11-1970. Hij rust in vrede, schreef ze in haar dagboek, maar in de vele jaren die volgden was hij nooit uit haar gedachten. Toen wij een paar jaar geleden bij haar waren bleek dat, omdat ze op een avond stil zei: dit was Teodoro’s sterfdag…

Wij kunnen ons nauwelijks een voorstelling maken van de vele moeilijkheden die Elfriede heeft moeten overwinnen, in het Protestant-vijandige Spanje van haar dagen. Wat een ongedachte voldoening dat ze in 1998 een lintje kreeg van koning Juan Carlos, en dat er in El Escorial een straat werd vernoemd naar haar grootvader. Niet omdat het een eer voor haar was, maar omdat dit een teken aan de wand was, van de veranderde situatie van het Protestantisme. Een Godswonder, waarvoor veel gebeden en geleden is.

Elfriede was minstens een halve eeuw lang de spin in het haast onzichtbare web van de Fliednerstichting in Spanje. Van harte heeft ze er naar gestreefd dat het bestuur daarvan ook in deskundige Spaanse handen zou komen. De Fliedners was in principe de gedachte aan imperialisme vreemd. Maar ja, ze vonden wel vaak dat de Duitse manier van denken effectiever en beter was.

Tot een paar weken voor haar overlijden op 1 april 2005 is Elfriede, hoewel in toenemende mate gehinderd door haar lichamelijke conditie, actief gebleven in het bestuur, in de dagelijkse zorg voor kinderen en volwassenen, in brieven en via de telefoon, en zo gedenken we haar, met liefde. Haar beide huisgenoten, Guni Hecker en Bettina Zöckler, die haar de laatste jaren met hun zorg omringden, mogen we met haar in onze gebeden noemen.

Velen zijn Elfriede dankbaar voor het vele dat ze heeft gedaan, en mogelijk gemaakt heeft.
Komende geslachten van Spaanse protestanten zullen er, naar wij verwachten en hopen, nog de vruchten van plukken.

Mijn eerste ontmoeting met haar vond plaats in het jaar waarin ik een verkenningsreis maakte in Spanje, alvorens ik in Madrid aan het werk zou gaan als docent in het Nieuwe Testament aan het Seminarie van de Evangelische Kerk. Het was toen, in 1954, gevestigd in het ‘Porvenir’, het grote en solide gebouw, dat aan haar grootvader zijn bestaan dankt en dat zo stevig geconstrueerd was, dat het tijdens de burgeroorlog het beleg van de hoofdstad doorstaan had, hoewel de kogelgaten nog duidelijk zichtbaar waren. Men zou het een Vaste Burcht van Toekomstverwachting mogen noemen, en Elfriede zwaaide er de scepter in alles wat de huishouding betrof. Haar man Teodoro en zij hebben nooit eigen kinderen gekregen, maar het internaat in dit naar de toekomst vernoemde huis wemelde ervan. Kinderen in alle leeftijden zijn er opgegroeid, en Elfriede waakte over hen. Zij was wat men met een Engelse term een ‘matron’ zou noemen. Het woord bevat zowel het moederlijke als het gezagsaspect, dat van zo iemand uitgaat. En zo ontmoette ik haar voor het eerst in de grote zaal, omringd van voorouders die statig vanuit hun portretten de bezoekers overzagen. De voertaal was Duits, ofschoon Elfriede en haar man beiden in Madrid geboren waren. Ook de meisjes, die haar in haar taak bijstonden, waren meestal Duitstalig, en dat is tot het laatst zo gebleven. De hele sfeer straalde Protestantse soliditeit, betrouwbaarheid en dienstbaarheid uit.

Ik heb daarvan veel goeds ondervonden. In verband met mijn functie als ‘fraternal worker’ had ik nog wel eens reizen te maken naar Genève en mijn vrouw, die hulpbehoevend was, logeerde bij zo’n gelegenheid in het Porvenir, waar ze op haar wenken bediend werd. Toen zij na ruim een jaar overleed, hebben Elfriede en Teodoro mij krachtdadig bijgestaan in de afwikkeling van haar begrafenis. Ik ben er nog oneindig dankbaar voor.

Tot op heden heb ik ook altijd onderdak mogen vinden in het Porvenir als ik Madrid op mijn reizen aandeed. Gastvrijheid kenmerkte Elfriede tot op het laatst, en velen hebben er met mij gebruik van gemaakt. Het grote boek, waar in iedere gast zijn dankbaarheid optekende, blijft er ongetwijfeld van getuigen.

De aardigste herinnering, die ik aan Elfriede bewaar, is een gesprek, dat ik indertijd met haar voerde over een meisje onder haar hoede in het internaat, en een student aan mijn seminarie, die elkaar waren opgevallen.

Uiteraard kende Elfriede haar verantwoordelijkheid, en ze nam zich voor deze beginnende relatie níet te bevorderen. Als directeur van het Seminarie werd mij echter wel naar mijn opinie gevraagd. Ik heb het er toen maar op gewaagd te wijzen op de voortreffelijkheid van mijn theologiestudent En tot mijn genoegen aanvaardde Elfriede het argument! Het stel heeft tot mijn vreugde nog altijd een gelukkig huwelijk. De diamanten bruiloft komt eraan.

Een droevige herinnering wil ik niet verzwijgen. Onder de huidige omstandigheden is de gebeurtenis die ik nu ga beschrijven niet meer denkbaar, maar in de Francotijd hadden pastoors het recht hun wensen bij de burgerlijke autoriteiten kenbaar te maken, en deze hadden de plicht daaraan gevolg te geven. Zo gebeurde het dat ’s avonds laat een rechter van het tribunaal voor minderjarigen op verzoek van een dorpspastoor een kind kwam ophalen om het over te brengen naar een klooster. De moeder was weliswaar Protestant, maar op dat ogenblik niet in staat voor het kind te zorgen, en hoewel de ongehuwde vader nog zoek was, werd aangenomen dat hij zijn kind zeker liever in een klooster zou zien dan in het Porvenir. De pastoor wist in elk geval zeker, dat de familie van de vader daar een voorkeur voor had. De kinderrechter moest dus wel aan dat verzoek voldoen. Elfriede ging er heel lang onder gebukt, en nog jaren later vertelde ze het verhaal met kennelijk verdriet.

Uiteraard was een zekere mate van onverzettelijkheid haar niet vreemd. In haar laatste levensjaren werd ze onder andere geplaagd door kniebezwaren, die haar verhinderden om te lopen. Dat betekende niet, dat ze niet overal naar toe ging.

Ik zag haar bij alle gelegenheden waarvoor ik zelf uitgenodigd was, eerst met een stok, later in een rolstoel. Ach ja, zei ze, mijn knieën gehoorzamen mij niet meer, maar ik gehoorzaam ook niet aan mijn knieën. Een paar jaar geleden nog zagen we hoe ze bij de viering van het Heilig Avondmaal er op stond dit staande te gebruiken, in de kring met de andere gemeenteleden.

Zoals ik het nu beschrijf, zou iemand de indruk kunnen krijgen, dat zij zich niets van veranderende omstandigheden aantrok. Zo is het echter niet.

Evenals in ons eigen land is de maatschappij in Spanje onophoudelijk in ontwikkeling. Dat is de reden, dat ik zo onbekommerd over Elfriede schrijf. Een jaar of vijftig geleden spraken we elkaar niet zonder meer met de voornaam aan. Het was de tijd van Doña Elfriede, en niemand zou het gewaagd hebben die titel weg te laten. Bij mijn recente bezoeken bleek dat ze er geen prijs meer op stelde. Haar veel jongere huisgenoten, met wie U haar hier ziet, gebruikten vrijelijk haar voornaam, en ook mij werd verzocht hetzelfde te doen. Ze genoot bijzonder van oude contacten. Gelukkig kwamen er nog steeds velen op bezoek van hen, die ze in hun jeugd in het internaat onderdak gegeven had. Ook ging geen avond voorbij, zonder telefoon van minstens één van hen.

Ik kreeg sterk de indruk dat in de loop der jaren het gestrenge van de matron niet meer zo op de voorgrond stond. De kleinste kinderen waren ook heel duidelijk dol op haar. Zij bleef zich graag met hen bezighouden.

Gestreng was en bleef ze voor zichzelf, dat wel, maar uiterst mild voor anderen. Ik ben blij dat ik daarvan getuige mocht zijn.

Met het oog op de toekomst.

Er staat een nieuwe Synode voor de deur[1] waarin de kerk eens te meer bijeenkomt om de wezenlijke aspecten van haar bestaan en haar zending onder de loep te nemen: de afgelegde weg van de laatste vier jaar, de situatie waarin ze zich nu bevindt, gezien vanuit verschillende perspectieven, fundamenteel gecentreerd op `het onderzoeken in hoeverre de gestelde doelen gehaald zijn, tezamen met een critisch onderzoek naar de organisatorische en bestuurlijke aspecten waarover ze beschikt, om te besluiten wat de belangrijkste opgave zal zijn, die niet anders is dan het uitzetten van de grote lijnen voor de toekomst.

In deze zin is het thema van de Synode: Laten we opstaan en gaan bouwen, al helemaal een intentieverklaring. Het is een schreeuw tegen passiviteit en onbeweeglijkheid. De twee woorden ‘levantémonos’ en ‘edifiquemos’ zijn niet voor niets twee werkwoorden, die twee activiteiten definiëren die inspanning vereisen.

De laatste jaren heeft de Comisión Permanente het proces van de NEPIM gelanceerd: de Nieuwe Strategie voor een Zendingskerk. (Nueva Estrategia para una Iglesia en Misión). Vanaf het begin hebben we gedacht op de lange termijn; het ging niet om een nauw omschreven initiatief, bestemd om langs de klassieke lijnen van: lanceren – ontvangen – conclusie afgewerkt te worden, hetgeen bijna altijd uitloopt op een eenvoudig verwerken van ideeën, maar de werkelijkheid niet verandert of transformeert.

De bedoeling was en blijft een weg te openen die in enige jaren, en liefst zo snel mogelijk, de Kerk totaal verandert in haar manier van ‘wezen en bestaan’, een verandering die archaïsche, overbodige structuren verwijdert, waardoor ze om allerlei redenen is veranderd in een instrument dat niet geschikt is voor de zending die haar is opgedragen, en daardoor – hoe hard het ook is dat zo te formuleren – in een eindfase is gekomen.

De eerste wezenlijke kwestie die opgelost moest worden was hoe je een informatieronde met grote draagwijdte opzet, om zeer solide elementen aan te reiken waarmee een analyse van de situatie gemaakt kan worden, statistieken van iedere gemeenschap, waarin het echte aantal leden en sympathisanten voorkomen, werkelijk zien ‘wie we zijn’, een relaas over heel onze invloedssfeer, de instituten en het sociaal werk dat is verbonden aan de I.E.E., volledige economische informatie over de ontwikkeling van onze financiën in de laatste jaren, en het allerbelangrijkste: onze toekomstperspectieven in het licht van het practisch verdwijnen van de buitenlandse hulp.
Een ander wezenlijk doel was het lanceren van een document waardoor de gemeenten konden nadenken over de kwestie van het dienend rentmeesterschap. Een document in twee gedeelten: bijbelse achtergronden en historisch – theologisch. Het doel was een fundamenteel begrip te benadrukken: de zending van de kerk houdt onverbrekelijk het begrip Rentmeesterschap in. Zonder dat begrip is zending niet eens mogelijk, en dan kan de kerk niet eens bestaan.

In de eerste fase hield het proces een verzoek in aan de Classes veel elementen van hun strategie te herzien die verband houden met het op verantwoorde manier gebruikmaken van de middelen van bestaan.

Al deze informatie, werd niet alleen verspreid op bijeenkomsten van de Presbiterios (= landelijke regio’s (GVvH)) of van de Comisión Permanente door het hele land, maar maakte een betere verspreiding nodig door middel van de medewerking van wat we uiteindelijk noemden: ‘verspreiders van de NEPIM’, ten einde elke gemeente en elk gemeentelid te bereiken. Met kracht kwam uit de voorbereidende vergaderingen het

idee naar voren, dat het nodig was om, als de klus geklaard was, er een proces van bezinning aan toe te voegen, dat vanuit de gemeenschappen zelf zou moeten opkomen, vanuit de dynamiek van de groepen. Daaruit kwam het voorstel voort van ‘Een boot die kerk heet’, een project dat uiteindelijk het werkterrein zou zijn van de verspreiders in de plaatselijke kerken.

Dit laatste feit illustreert een beetje een van de wezenlijke karakteristieken van het proces: het verlangen dat er op alle niveaus interactie bestaat tussen de verschillende delen die samen een kerk vormen: leden, plaatselijke gemeenten, presbiterios, Comisión Permanente. Het gaat er om een zekere dynamiek te bereiken waarin het hele proces zoveel feedback geeft, over en weer, dat ‘heel de kerk’ deel heeft aan de verandering van haar structuur en van de zending waartoe ze geroepen is in de wereld van vandaag.

Het wezenlijke doel van de komende Synode zal dan ook zijn om critisch alles wat bereikt is opnieuw onder de loep te nemen en de wegen naar de toekomst te definiëren die we moeten inslaan.
We bevinden ons op een moment in de geschiedenis van de I.E.E. waarin de bekende slogan: aanpassen of verdwijnen werkelijkheid is. Daarom moeten we onze zwakheden recht in de ogen zien, en de blokken aan ons been die ons zinloos vasthouden aan voorbije tijden, en veel dingen veranderen, hoe moeilijk ons dat ook mag vallen...

Persoonlijk zou ik graag zonder enige pretentie en na 3 jaar ervaring met werken in dit proces, vooruit willen lopen op een aantal vastgeroeste ideeën en houdingen waarvan we ons moeten losmaken, en ons ‘verheffen’...

. Het conformisme dat ons lamlegt, terwijl we zien hoe we gaandeweg kerkleden verliezen, in het bijzonder de jongeren, waardoor de gemeenten progressief verouderen, verteerd door moedeloosheid, maar zonder enige actie te ondernemen tot verandering.

. De houding die ons ervan weerhoudt verantwoordelijkheid op ons te nemen, en die taken aan de predikanten of de kerkeraadsleden overlaat als preken, de zorg voor de broeders en zusters, het contact met hen die er ooit bij hoorden... en al doende een zo wezenlijk idee als het ‘algemeen priesterschap der gelovigen’ veronachtzaamt.

. Het gebrek aan inzet voor de zending van de kerk, die ook de bereidheid inhoudt deze financieel te ondersteunen, niet met wat we over hebben, maar met wat nodig is, en zo op verantwoorde wijze het onderhoud van de Kerk aangaan.

. De wens om ons vast te bijten in een historisch gegroeide structuur van gemeenschappen, zonder bereidheid te zoeken naar andere vormen van eenheid, die in staat zijn de kerk slagkracht te geven, het vasthouden aan een idee van gemeente zijn, dat al achterhaald is.

. Het vasthouden aan gebouwen die niet meer te onderhouden zijn, door hun grootte, en in veel gevallen ook door hun gebrek aan onderhoud, dat is een grote last, die middelen onttrekt aan de zending, en die, op de korte en de middenlange termijn, probleemgevallen worden, die moeilijk op te lossen zijn.

. De valse troost van het denken dat onze problemen dezelfde zijn als die van alle kerken ter wereld, verpletterd door een fatalistisch gevoel dat ons alleen maar geestelijke verlamming en materiele armoede brengt.

We zijn echter geroepen om al die dingen achter ons te laten en aan het werk te gaan, vol vertrouwen op de hulp van de Heer, om deze tijd van beproeving te weerstaan en te gaan bouwen aan:

. Een kerk die vérder gaat dan solidariteit, maar zending wil bedrijven. Veel verder gaan dan het simpele geven; het gaat om delen, zonder beperkingen en reserve, van het zonodig zichzelf dingen te ontzeggen.

. Het ontwikkelen van een bewustzijn dat de structuren en vormen altijd in dienst staan van de zending, en dat ze kunnen en moeten veranderen om zich aan te passen aan nieuwe tijden.

. Een kerk die luistert naar de Stem van God (Johannes 3:8), die voorziet in de geestelijke noden van de mens van vandaag, die zich opent voor de wereld van vandaag, en antwoordt op de vele vragen om opheldering, die een antwoord hebben in het Woord.

. Een kerk die in alle nederigheid wil leren (Mattheüs 23:8), en het Woord en zijn boodschap van redding en bevrijding stelt tegenover de sociale verschijnselen die zich in de wereld van nu voordoen, met als wezenlijk doel: een keuze te maken tussen goed en kwaad. (Deuteronomium 30:19).

. Een kerk die gevoelig is (Lucas 4:18) voor de problemen van de zwaksten en de hulpbehoevenden, die vanuit haar eigen ‘armoede’ vecht voor de uitroeiing van de Armoede in de wereld.

. Een kerk die zich vanuit haar basis er voor inzet om iedere vorm van discriminatie uit te bannen, (Galaten 3:28) die de mannen en vrouwen van nu marginaliseert en tot slaaf maakt, waar en hoe dan ook.

Het moge duidelijk zijn dat een schematische opsomming als die van de voorgaande 12 punten zijn beperkingen heeft, maar ze willen alleen maar een indicatie zijn voor de uitdagingen van de Kerk in de komende jaren, en de houdingen onder ons die we moeten afschaffen, evenals de uitdagingen die we in de toekomst moeten aangaan om een belangrijke stem in het kapittel te hebben, en gehoord te worden.

Alleen op die manier zullen we een instrument kunnen zijn in de handen van de Heer, om, met alle nederigheid, samen te werken en waar te maken, vanuit onze kleinheid, het thema van de komende Assemblee van de Wereldraad van kerken: ‘God, in Uw genade, verander de wereld!’

Het gaat niet om zo maar een verandering, het gaat om niet meer of minder dan om ‘te zijn of niet te zijn’.

Een bootje met de Kruisvlag hoog in top.

De I.E.E. heeft de opdracht die de gezamenlijke synode aan het dagelijks bestuur gaf, tijdens de bijeenkomst in 2003 in Madrid, heel serieus genomen. Een zendingskerk, een kerk met een nieuwe toekomstvisie. Daar moest het nu naar toe.

Een alleraardigst project is ontwikkeld, aan de hand waarvan men in de gemeente kan nadenken over gemeente-zijn, op welke manier, welke kant moet het op, welk kompas hebben we, wat is de koers, wat zijn onze middelen... Het materiaal hebben we vertaald, zodat dit ook in onze kerken kan worden gebruikt in de vorm van een Powerpoint Presentatie. Er is een uitgebreide handleiding bij.
Op aanvraag sturen we graag een CD toe waar een en ander op staat. Zo zijn we als gemeenten en kerken, in Spanje en Nederland, elkaar tot steun en hulp, en dat kan interessante debatten opleveren.

Even kennis maken.

Rev. Melanie Mitchell (Calle Pinos Alto 132, 1-1 28029 Madrid), sinds januari 2004 predikant van de Iglesia de Cristo, de gemeente die bijeenkomt aan de calle Bravo Murillo, in de kerk die aan de achterkant in het Porvenir is gebouwd, en bekend staat onder de naam: Paraninfo, is al sinds haar 17de betrokken bij het werk onder Spaans sprekenden. Toen ging ze voor het eerst op een medische zendingstocht, zoals die door haar kerk, de Presbyterian Church USA, werd georganiseerd. Ze dacht dat ze God meebracht, maar groot was haar verbazing toen ze Hem in Honduras al op haar vond wachten.
Zending, als ontmoeting met de ander, leidde voor haar tot de ontdekking dat God aan het werk is onder mensen, waar we niets van af weten, mensen met een heel andere achtergrond dan we zelf hebben, maar waar we Hem, die we vaak heel ons leven al gekend hebben, mee gemeenschappelijk hebben.

Sinds het jaar 2000 woont Melanie definitief in Spanje, en ze werkt als ‘tutor’ voor de theologiestudenten aan het SEUT. Sinds 2001 doceert ze daarnaast theologie aan de Madrileense universiteit San Luiz.

In het eerste jaar dat ze in Spanje was, kerkte ze in de Iglesia de la Resurrección, aan de c. Butrón, bij ds. Luiz Ruiz Poveda. Daar preekte ze eens per maand, werkte mee aan de wekelijkse lofprijzing, bijbelstudie, verdeling van tweede hands kleding, en catechese voor de jeugd.

Daarvoor was ze ziekenhuispredikant in het Emory Universiteits Hospitaal in Atlanta, Georgia en fungeerde ze als vervangende predikant in Georgia en Alabama van 1996 tot 2000. Van 1993 – 1995 werkte ze bij de zending in Birmingham (USA) van de onafhankelijke Presbyterian Church. Daar leerde ze organiseren, en zendingsreizen, plaatselijke zendingsprojecten en het verstaan van zending voor te bereiden.

Ze studeerde af in de theologie aan het Theologisch Seminarie in Columbia, Decatur, en werd drs. in dogmatische en fundamentele theologie aan de prestigieuze Pauselijke Universiteit van Comillas in Madrid, maar ze doceert intussen, zoals reeds gezegd, zelf theologie aan de San Luiz universiteit aldaar… Ze heeft een jaar of wat les gegeven aan kinderen van het Porvenir, en was betrokken bij het college Juan de Valdés, maar ze kwam er al snel achter, dat lesgeven aan jonge kinderen en middelbare scholieren haar sterkste punt niet was. Verder heeft ze een graad in kunsthistorie gehaald.

Op 20 september 2003 werd ze geordineerd als predikant van de classes Madrid (en Sheppards en Lapsley) als predikant van de Iglesia de Cristo, waar op dat moment geen predikant was.

Tot dan toe is ze heel haar leven lid geweest van de Onafhankelijke Presby-terian Church in Birmingham, Alabama.

Haar verjaardag valt op 30 augustus, maar het jaar… dat hoeven wij niet te weten. Ze ziet er een stuk jonger uit dan ze op grond van alles wat ze al gedaan heeft zou moeten zijn… Ze is in 2000 gehuwd met Amador López-Pina, samen zijn ze direct daarna naar Spanje gekomen. Ze staat hieronder op de foto met haar schoonvader en ds. Pedro Zamora, die bij haar bevestiging preekte.

Desgevraagd schreef ze dat het voor haar, ondanks het feit dat de situatie bepaald gunstiger wordt, nog altijd niet meevalt om als vrouw in de kerkelijke mannenwereld te functioneren. En al zijn de I.E.E. en de I.E.R.E. lichtjaren verder dan de rest van het Protestantisme, de predikanten vinden het nog altijd lastig om haar te benaderen als een collega, en niet als een jonge vrouw die je kunt betuttelen. Verschillende afgestudeerde vrouwelijke predikanten van de I.E.E. zijn zich gaan toeleggen op andere dingen. Alleen Carmen Sanchez die nu in la Llagosta staat, en Ester Ruiz, die getrouwd is met Alfredo Abad, en sinds een paar jaar officieel met hem samenwerkt, zijn ook als predikant werkzaam. Toch ontbreekt het de gemeenten niet aan de bijbelkennis, op grond waarvan een vrouwelijke predikant heel normaal zou moeten zijn. Het is alleen… dat ze Spanjaarden zijn. Er is zelfs een zwangerschapsregeling voor vrouwelijke predikanten in de kerkorde opgenomen, en… binnenkort hoopt Melanie daar gebruik van te maken. J

Aan Ester Ruiz heeft Melanie het uiteindelijk te danken dat haar ordinatie heeft plaatsgevonden, want Ester is voorzitter van de Classis Madrid, en de formulieren waarmee haar kerk dit aanvroeg waren bij haar voorganger ‘onder op de stapel’ geraakt. De gemeente waar ze nu staat is zeer beïnvloed door de toestroming van immigranten. Dat heeft grote spanningen gegeven, maar ze lijkt er zelf wel mee overweg te kunnen. Ze beklemtoont in haar dienstwerk als predikant dat we in Christus Jood noch Heiden zijn, man noch vrouw, maar dat we allen één zijn. Dat zij vrouw is wordt binnen deze gemeente wel geaccepteerd. Wie dat niet kon, kerkt nu elders, zo gaat dat.

Religie en culturen en Spaanse Protestantse kerken behoren tot haar specialisaties. Mooi, dat dit nu mag worden gedoceerd!

Ik vroeg Melanie naar de samenstelling van haar gemeente, en de problemen die daar mee gepaard gingen. Ze antwoordde:

'Met betrekking tot je vraag stuur ik je een foto die we afgelopen voorjaar namen van onze gemeente. Zoals je ziet hebben we een grote etnische diversiteit: Spanjaarden, Latijns-Amerikanen, Afrikanen, andere Europeanen (zelfs een paar Nederlandse vrouwen), en een stel Noord-Amerikanen zoals ik. We vieren en aanbidden allemaal samen, en de opbouw van de kerk weerspiegelt onze verscheidenheid, want de voorzitter is Afrikaan, de penningmeester Spanjaard, de secretaris Braziliaan, en de twee andere leden van de kerkenraad zijn Spaans en uit de Dominicaanse republiek.

Deze verscheidenheid heb ik geërfd, maar ik heb wel hard gewerkt om iedereen te helpen het te zien als een voordeel: een afspiegeling van de Kerk op Pinksteren, een vervulling van de belofte dat mensen van Noord en Zuid, Oost en West zullen komen, om aan Gods tafel te zitten. We werken er aan de mensen te integreren zodat ze samen één gemeenschap vormen, en zo dat niemand anderen zal zien als tweede klas leden, of zichzelf zo voelen. We hebben nog steeds harten en gedachten die veranderd moeten worden, maar ik denk dat we al een heel eind gekomen zijn. Geen andere gemeente hier heeft dezelfde samenstelling als wij, maar dat komt ten dele door onze fantastische locatie in een buurt die behoorlijk bevolkt is met immigranten en door onze kerk, die relatief zeer zichtbaar is, vergeleken bij de andere kerken.

Er bestaat een Engels sprekende kerk, die net zo’n verscheidenheid kent als de onze, en die vroeger ook hier kerkte, maar nu elders bijeenkomt. Hun predikant is ook een Noord-Amerikaanse, en een goede vriendin van me. Maar zij kerken in het Engels, net als de Koreaanse Presbyteriaanse Kerk, die nu op zondagmiddag in onze kerk bijeenkomt.

Wij hebben er altijd een punt van gemaakt in het Spaans te preken, aangezien degenen die van over de grens komen toch moeten leren om in de Spaanse samenleving te integreren. Maar af en toe hebben we toch wel gebeden en liederen in andere talen.

Een hartelijke groet, Melanie. (De baby is er nog niet, maar kan elk moment komen!)'

Van de penningmeester

De Diasporacollecte 2006.

U bent gewend dat wij, samen met de Stichting Silo, jaarlijks een Diasporacollecte organiseren, voor een door Silo aangedragen project onder Protestanten in België, en voor een door de Comisión Permanente voorgedragen project in Spanje.

Ook het afgelopen najaar is een brief uitgegaan naar veel gemeenten waar we relaties mee hebben, met de vraag of ze zich weer wilden inzetten voor de Diasporacollecte. Ook vroegen we U om in eigen gemeente te informeren of men er aan mee wil doen. Het project voor 2005 is Jaca, waarover verderop wordt bericht. Helaas is er tot aan september dit jaar minder binnengekomen op onze rekening dan we aan kosten hebben gemaakt. En die kosten zijn minimaal: geen dure drukker, maar thuis geprinte folders over de projecten, op verantwoord papier. De penningmeester heeft zijn bedenkingen bij het starten van een nieuwe ronde voor 2006. Terwijl het project, dat de Comisión Permanente heeft aangedragen, het U bekende project Moisés in Barcelona, het zeer nodig heeft. Wij zijn er nog niet helemaal uit. De totale opbrengst van 2005 zal waarschijnlijk doorslaggevend zijn.

De Stichting Het Evangelie in Spanje,
waarom, wat en hoe?

Het waarom vindt in onze kring een drieledige respons: allereerst is er de gehoorzaamheid aan de Heer van de Kerk, die ons oproept de Blijde Boodschap te delen met allen die binnen onze leefwereld komen.
Dan is er de geschiedenis, en het respect voor - en de verbondenheid met hen die ons zijn voorgegaan.
En ten derde groeit in het directe, persoonlijke contact met onze vrienden in Spanje telkens weer het besef: Ze zijn het zo waard! Zij hebben ons veel te bieden, en wij hen.

Wat kunnen we voor onze zusters en broeders in Spanje betekenen, en voor wie precies?

Om met het laatste te beginnen: onze harten gaan in principe naar allen uit, maar onze contacten zijn, zoals onze krachten, beperkt. De Stichting is van oudsher gericht op de kerken die in Spanje ook worden erkend als Protestantse kerken, en niet door de overheid worden gezien als sekten, te weten: de I.E.E. (de Iglesia Evangélica Española) (de Spaanse Protestantse Kerk) en de I.E.R.E., de Iglesia Española Reformada Episcopal (de Spaans Hervormde Episcopaalse), waarbij de contacten met de Baptisten en andere denominaties in de practijk bepaald niet geschuwd worden.
Ook in Spanje is er een ontwakend besef van Oecumene, iets dat in de I.E.E. altijd heeft geleefd...

Wat kunnen en willen wij met en voor hen doen?
Onze vraag daarin is steeds weer: Waar hebben zij behoefte aan? Want onze taak is een dienende.
Allereerst is er het contact, dat over en weer bemoedigt en opbouwt. Juist in de tijd dat de ontkerkelijking toeslaat, ook in Spanje, kunnen wij hier veel leren van het grenzeloos optimisme, het geloof in de opdracht voor deze wereld te zorgen, en de brede visie op de mogelijkheden waarin de kerk zich kan manifesteren.

Gebed, menskracht, geld en andere vormen van ondersteuning kunnen wij bieden, naast de vriendschap, en de gemeenschap van alle gelovigen, die wij voor hen, en zij voor ons, zichtbaar maken.

Waar in de Nederlandse situatie gelovigen en kerken zich nog wel eens laten terneerslaan door de situatie: gebrek aan menskracht, gebrek aan geld, en daarom goede ideeën niet van de grond komen, of niet tot ontwikkeling komen, daar bruisen de Spaanse predikanten in het algemeen van visie op de rijke mogelijkheden die ze zien. Ook al moeten ze vaak voor tenminste een deel van hun levensonderhoud hun kostbare tijd gebruiken voor een baan buiten de kerk. Enkelen zijn in deeltijd verbonden aan vluchtelingencentra of andere maatschappelijke en sociale instellingen, maar anderen zitten op kantoor of verdienen anderszins het dagelijks brood. Ze staan midden in het leven, en zien heel goed waar er zich maatschappelijke en kerkelijke problemen voordoen.

In de jaren die achter ons liggen hebben de kerken de wonden gelikt, die het verleden met de harde vervolgingen heeft geslagen, maar nu staan ze open naar de toekomst, en kijken met belangstelling verder dan de grenzen van Spanje. Europa heeft de prioriteit, evenals de Spaanstalige gebieden in Zuid- en Midden Amerika.

De problemen waarvoor de Spaanse maatschappij zich geplaatst ziet, zijn ons wel bekend. De economie stagneert, er is werkloosheid, er zijn tegelijk ook veel illegalen, of zoals zij het uitdrukken: mensen zonder papieren. Het antwoord van de Spaanse samenleving op de multi-culturele en multi-ethnische uitdagingen van onze tijd kan ook voor het Noorden van groot belang zijn. Tegelijkertijd zijn er zaken zoals bijvoorbeeld de positie van de vrouw, die zeker aan het veranderen zijn, maar waar nog veel te doen valt. En ook de vrijheid van Godsdienst is een onderwerp dat heel lang vooral met de mond beleden werd, al zijn er verheugende tekenen van vooruitgang...

Het Samen-op-weg-proces is voor de Spaanse Protestanten (aan de top) zeer interessant. Waar in Spanje de aanzet tot het stichten van gemeenten en kerken in het verleden vrijwel altijd vanuit het buitenland kwam, is er de verscheidenheid tussen gemeenten en binnen kerkgenootschappen vaak groot. Hoe daar mee om te gaan hoopt men te leren uit de Nederlandse situatie. In financieel opzicht is de situatie zorgelijk: de buitenlandse hulp is voor het grootste deel afgebouwd, en dat vrij drastisch en in een luttel aantal jaren. De Europese kerken beschikken toch al over minder geld door het afnemend aantal actieve kerkgangers, het wegvallen van de Kirchensteuer in Duitsland had voor de kerken daar zelf al dramatische gevolgen, zodat de grote geldstroom vanuit Duitsland naar het Zuiden opdroogde, en de aandacht van de hulpverlening is de laatste jaren verschoven naar het Oostblok, waar de tragische verhalen voor het opscheppen liggen, en de plaatjes met ondervoede kinderen en arme gezinnen de portemonnaies sneller openen dan de niet meer zo spannende verhalen uit Spanje.

De kerken in Spanje zitten ook niet stil. Er wordt hard gewerkt aan bewustwording, met als doel: de eigen financiën zelf te behappen. Doet de gemiddelde kerkganger van de I.E.E. dit jaar nog zo’n dikke 5 euro in het wekelijkse kerkzakje, het doel is dit bedrag fiks te verhogen. Vooral de sympathisanten, die wel ter kerke gaan, maar zich financieel tot niets hebben verplicht, vormen nog een mogelijkheid om de inkomsten te vergroten.
Ook met het bezit aan gebouwen gaat men in het algemeen creatief om. Dit is een kerk die méér wil dan overleven: men wil een leven schenkende aanwezigheid vormen in de maatschappij.

De huidige Protestantse kerken hebben een groter zelfbewustzijn dan ooit. Ze hebben de maatschappij iets te bieden! Of de maatschappij daar al aan toe is, dat is een tweede, maar daar wordt aan gewerkt. Na de gewelddadigheden van 11 maart 2004 hebben de kerken hun potentieel aan hulpverlening en gebouwen ter beschikking gesteld van de overheid. Zo staan ze midden in de maatschappij. Ook is er een duidelijke visie, een zelfverstaan als zendingskerk. Als kerk met een (goddelijke) opdracht voor de wereld waarin we leven.

Hoe gaan we nu verder? Dat is inderdaad de vraag.
Het oude patroon was: geld sturen, en zo de instandhouding van gemeenten en kerken (mede) mogelijk maken.

Die weg is te eenzijdig, en bovendien wil de zelfbewuste Spanjaard op zich graag zelfstandig zijn. Dat neemt niet weg dat onze bijdragen voor allerlei projecten zeer op prijs gesteld worden, en ook nuttig en erg nodig zijn.

Daarnaast is de vriendschap en het persoonlijk vertrouwen, dat onze relaties van de laatste eeuw kenmerkte, nog steeds en blijvend van belang. In contacten, in gesprekken en per e-mail is er de mogelijkheid elkaar steeds weer te bevragen, en elkaar te bemoedigen.

Ook bij de twee-jaarlijkse synode van de I.E.E. zijn wij gewoonlijk vertegenwoordigd.

Vanuit het bestuur van de Stichting is er de behoefte onze vanouds brede oecumenische basis weer terug te vinden, en van daaruit nog overtuigender de Spaanse broeders en zusters aan te spreken over het belang van oecumenische betrekkingen, binnen en buiten het land.
Deze brede oecumenische basis zou de interesse van verschillende kerken kunnen trekken, om zo (een deel van) de aandacht te bundelen die er in Nederland op allerlei terreinen is voor de Spaanse Protestanten. Daarbij willen we ons nadrukkelijk niet beperken tot de PKN, maar zoeken wij hier, en in Spanje, contact met Christenen van allerlei signatuur.

Voor dit alles zoeken wij naar mensen, steeds weer nieuwe mensen, die net als wij geïnteresseerd zijn in de Spaanse leefwereld, die het Evangelie een warm (en in ruimste zin: protestants) hart toedragen, die onze gelederen willen versterken, de bressen die in onze kas zijn geslagen door onze extra giften voor de pensioenen willen dichten, en die met hun gedachten, gebeden en enthousiasme ons allen willen steunen.

Voor meer informatie kunt u aankloppen bij de secretaris,
G.A. Voerman – van Haselen Geertebolwerk 25 3511XA Utrecht
0 30-23 18 402

En natuurlijk bij de voorzitter: Ds. W. Van Laar,
Burgvlietkade 36 2805 JB Gouda

Uw persoonlijke inbreng voor de Stichting Het Evangelie in Spanje.

Al jaren mogen wij rekenen op de interesse en betrokkenheid van velen uwer. Dat zal zich, afhankelijk van uw persoon, vertalen in gebed, een financiële bijdrage, een stille hint in uw gemeente, een enthousiast verhaal in uw gemeenteblad, een link op uw webpagina, noem maar op.

Wij zouden het op prijs stellen eens met u van gedachten te wisselen, over de zaken die u hierin ter harte gaan.
U hebt wellicht vragen of opmerkingen, suggesties of namen…

Wij zoeken immers naarstig naar een uitbreiding van ons bestuur, liefst ook in de breedte van de oecumene.

Daarom deze keer een vraag aan U: zoudt u er prijs op stellen om eens een middag (of avond) ergens in het centrum van het land, met ons bijeen te komen voor een nadere kennismaking, voor practische vragen, voor een gezellig bijeenzijn? Er zijn altijd mensen die foto’s hebben, en verhalen over vrienden van toen en nu. U zoudt ons een groot genoegen doen met een berichtje, zie het colofon.

Spanje: projecten:

Project Jaca

Over het project Jaca hebben we u al kort geschreven in het vorige nummer op blz. 22. Op onze website staat een heel uitgebreid verslag van wat men wil en al gedaan heeft. Zie de link hierboven.
Hier volgt een samenvatting van de laatste ontwikkelingen.

Voortgang van de activiteiten ten behoeve van het huis.
Materieel:
Allereerst is er schoongemaakt en zijn kamers op de derde verdieping - leeggemaakt. Er is een werkplaats ingericht om te klussen.
De keuken is helemaal vernieuwd: nieuw fornuis, wasmachine, ijskast, en meubels. Het electrische gedeelte is vernieuwd en uitgebreid, met o.a. stoppen voor de wasmachine en een aardleiding, die was er nog niet. Allemaal volgens de huidige normen…
jaca kapel oude opstelling

De meubels in de kapel zijn anders opgesteld, om een warmere, meer verwelkomende sfeer te creëren, en daarmee ook meer een plek voor meditatie en gebed, en zo is ook de decoratie van het huis aangenaam, hout i.p.v. metaal, en als motief de doeleinden van het huis.

de vernieuwde buitendoor verwelkomt de bezoekers

Nu de deuren vernieuwd zijn kun je van buitenaf zien dat er een kapel is. Vroeger zag het er zeer gesloten uit. Dat heeft men als eerste willen veranderen. Iedereen kan binnenkomen of het interieur zien.

Zakelijk:
Een Vriendenkring is opgezet, compleet met statuten en de eerste bijeenkomst was in maart 2005. Het doel er van is primair financieel, het is de bedoeling betaalbare prijzen te realiseren, vooral voor hen die het huis nodig hebben.
Het secundaire doel is: gebed voor huis en bewoners, en voor hen die er werken.

Er zijn twee overblijvers, dat was deze winter zeer aangenaam omdat ze de kosten van verwarming drukken.
Het budget is klaar. Wel bleek er meer gedaan te moeten worden dan voorzien bij eerdere inspecties. De deuren van de kerk bijv. buiten en binnen, en de electrische bedrading van de keuken, dus andere projecten, zoals nieuwe bedden, moeten wachten tot er weer geld is.

Verandering van naam: Casa del Arco was al geregistreerd door een restaurant. Genesis 18 was steeds leidmotief, dus nu is de naam Mamre.

Contact zijn er gelegd met het stadsbestuur Jaca, Ester, de vrouwelijke helft van de directie, is lid van een commissie die een evaluatie van de stad beoogt, en een plan van actie wil opstellen. Ze vertegenwoordigt de I. Door deze activiteit hebben ze veel mensen leren kennen op sociaal en politiek gebied.

Men is bezig met de nodige vergunning tot exploitatie van het huis. moet een vergunning komen voor pension met keuken, kapel en vergaderzalen.

Als men legaal werkt kan men aan de publiciteit werken. Uitstraling naar buiten toe is belangrijk, want ondanks honderdjarig bestaan is de gemeente en het huis nauwelijks bekend in Jaca. (Dat is ook geen wonder, want tot 25 jaar terug was het levensgevaarlijk om een dergelijke uitstraling te hebben, en de aanduiding van een gebouw als (niet RK-)kerk was domweg verboden.)

Geestelijk:
Er is een gebedsroutine ingesteld, om 8.30 en 12.30 en 21 uur. Men is bezig een liturgie op te stellen op basis van de oecumenische communiteit in Caulmont (Frankrijk), liederen uit Taizé, en het liedboek van de I.E.E., stilte, lezing en meditatie, één lezing per dag, respectievelijk in de avond, daaropvolgende ochtend en middag.

Verder bezint men zich op de vraag wat Spanje nu in religieus opzicht nodig heeft. Samen met ProHispania Frans wordt het volgende Frans - Spaanse colloquium voorbereid, met als thema: Eigenheid van het Reformatorisch Protestantisme in het huidig Interreligieuze Europa.

Daarbij moet ook het eeuwfeest voorbereid worden van de Franse zending in Hoog Aragón waar dit Huis het gevolg van is. En de officiële opening van het huis in 2006.
Men is begonnen contacten te leggen voor een werkgroep. De mensen die in het huis komen te werken moeten geestelijk vooruitstrevend zijn, en een vorm van oecumene zou fantastisch zijn – is het gevoel van het directeurs-echtpaar.
Contact wordt gezocht met de bisschop van Jaca, met Boeddhisten, en met groepen die op zoek zijn naar andere vormen van spiritualiteit. Daarbij is er geen sprake van syncretisme, maar van een geestelijke bevruchting over en weer, zoals men ziet in de ontmoeting van Abraham met de koning van Salem, waarbij Abraham vertrekt met een nieuw concept van het goddelijke. (Genesis 14:18 vv, zie ook Hebr. 7:1-2)
Ester en Alain oefen in Innerlijke genezing (Methode Daniel Maurin GBI - Marion Rosen) Dit helpt hen contact te leggen met de huidige geestelijke werkelijkheid en gevoelig te zijn voor de noden van de huidige wereld. Verder is men bezig met het uitwerken van programma’s voor vormingswerk voor kerken, groepen etc.

Het eerste doel is nu echter bekendheid verwerven.
Het protestants getuigenis van het huis moet kostenloosheid en vrijheid uitstralen.

De erfenis van het verleden doet pijn en moet genezen worden, de vervolgingen verwerkt, voordat men open kan staan voor de nieuwe uitdagingen van de samenleving, aldus Alain en Ester Brouze, en daar willen ze in bemiddelen.

Om meer bekendheid te verwerven gebruikt men verschillende methoden: (de toekomstige) website, folders, Vriendenkring, contact met VVV's, contact op persoonlijk vlak met inwoners van Jaca, en contacten via buitenlandse relaties (zoals wij).

De vraag aan ons is: zouden er groepen van ons (Nederlanders) geïnteresseerd zijn om een paar dagen in Mamre te verblijven?
Vraag alstublieft eens rond in uw gemeente!

Willen we publicaties ontvangen? De vriendenkring moet ook maar uitgebreid worden, met Nederlanders. Hoe komen ze er mee in contact? We leggen deze vraag ook bij u neer, in de hoop dat u zelf er iets aan hebben zult of iemand die u kent.

Project Moisés.

kinderen van het centrum Moisés komen terug van vacantie

Hoe gaat het intussen met het project Moisés, waar we U over schreven in vorige bladen?

Het gaat goed, zó goed zelfs, dat er dringend behoefte is aan meer vast personeel, maar daar zit een prijskaartje aan vast.

Ook is men er achter gekomen, dat de inzet van vrijwilligers wordt versterkt als er een vorm van erkenning tegenover staat.

Een minimaal bedrag per uur zou men de vele medewerkers graag willen geven, al was het maar voor de onkosten van vervoer en oppas thuis. Alleen de acht tutoren, die de kinderen mee opvoeden, krijgen nu 4 euro per uur. Men zou ze graag iets meer geven, dat begrijpt u. De prijzen van het levensonderhoud liggen in Spanje net zo hoog als hier.

Er zijn kinderen, die al zo goed op streek geholpen zijn, dat ze niet meer op dagelijkse basis komen, maar bijvoorbeeld nog wel mee doen aan projecten, en gezamenlijke activiteiten, terwijl de ouder(s) vaak nog een keer in de week naar het Centrum komen met hun vragen en problemen.

Andere kinderen en ouders nemen hun plaats in: er is een wachtlijst, want de buurt waar het Centrum gevestigd is, en waar de kerk staat, is een typische probleembuurt.

Deze zomer is een groepje kinderen mee geweest op een weekje zomervacantie dat de kerk organiseerde. Een van de dingen waaraan u hebt bijgedragen. Ze hebben heerlijk gezwommen, en allerlei creatieve en sportieve dingen gedaan.

Op 8 october is er ook mee gedaan aan de Protestantse Olympiade, en daar hebben ze een zilveren medaille gewonnen. Maar nog veel belangrijker voor de kinderen was het feit dat ouders en grootouders hen waren komen aanmoedigen!
Nu enkele kinderen uit zichzelf naar de kerk komen, hoopt de leiding hen ook te kunnen betrekken bij de activiteiten rond kerstfeest. En dat voor kinderen die niet of nauwelijks gewend waren samen te werken, en die hun problemen eerder met geweld of een grote mond zouden proberen op te lossen dan samen met anderen! Er wordt ook veel voor hen gebeden!!!
Op dit moment zijn er 17 kinderen tussen de 4 en 11 jaar die we bij name kennen: Donna, Marc, Sara, Carla, Diego, Coralito, Dani A., Franc, Dani R. Pedro, Jaume, Jairo, Juan, Miriam, Juanjo, Eric en Rosa-Mari, maar intussen zijn er nog een paar kinderen bijgekomen.

De groep begeleiders is dezelfde als vorig jaar: Jonatan, Antonio, Rosa mari, Edu, Gloria, Bernat, Magog en Débora. Intussen is ook Ani er bijgekomen.
Verder zijn er de onvolprezen vrijwilligers Esther en Ester, mevr. Ángeles, Sara en Luis, die gespitst zijn op de behoeften van ieder kind, werkjes voor ze voorbereiden en helpen het huis schoon te houden, hetgeen erg belangrijk is, vanwege de hygiëne, maar ook vanwege het goede voorbeeld!
Nog steeds werken en kinderarts en een verpleegster mee als vrijwilligers, Elisabet en Isabel, en dan is er ook nog de psychiater Jaume.
U ziet: het wordt goed en degelijk aangepakt!
Kijkt u maar eens op hun website, u kunt met vragen ook e-mailen aan centromoises @ serviciosocialelfar.org of bellen op maandag, woensdag en vrijdag naar 00-34-93 466 47 03

Stoelendans

Jane en Derek French, die waren uitgezonden door de Presb. Kerk van Ierland als fraternal workers, en die in Valencia hebben gewerkt met kinderen en jongeren, hebben besloten hun werk in Spanje te beëindigen. Ze waren al eerder teruggeroepen door familieomstandigheden.

De Comisión Permanente heeft, in overleg met de Classis Mallorca, ds. Raul de la O. Catana, die verbonden is aan de Adamblea de Dios de México, mee te werken in het pastoraat in Palma de Mallorca.

Spanje na 11 maart 2004.

Na een jaar vol leed en pijn is rond de 11^de maart 2005 in Spanje veel gebeurd. Men heeft heel bewust een jaar willen afsluiten, dat getekend was door verlies en schok, door het wegvallen van zekerheden en door een vastberaden élan zich niet klein te laten krijgen.

De aanslag van vorig jaar, die in het kort wordt aangeduid met 11M, (te vergelijken met het nine/eleven in de V.S.) heeft 192 doden geëist, maar eindeloos veel meer mensen zijn voor hun leven getekend. Hetzij door aanzienlijke verwondingen, gebroken carrières en verwachtingen, hetzij door leed en verlies van geliefden, vrienden, bekende, maar ook van het gevoel van veiligheid, zekerheid, het ‘ons overkomt zoiets niet’. Tegelijkertijd zijn door de aanslag zelf én door het onhandig geschutter daarna van de regering Aznar, die dat met een klinkende nederlaag moest bekopen bij de die maand gehouden verkiezingen, bronnen van kracht in het volk aangeboord, die de woede over het gebeurde hebben omgebogen in positieve zin.

Een van de meest opvallende dingen is dat er geen algemene hysterie is ontstaan in de richting van de Moslims in Spanje, zoals dat bij ons in Nederland wel gebeurde na de moord op Theo van Gogh.

Aan de ene kant komt dat doordat in eerste instantie de ETA werd aangewezen als de meest waarschijnlijke dader van de aanslag. Tegen hen richtte zich de woede van het eerste uur. Bovendien bleken er enkele Spanjaarden betrokken te zijn bij de toelevering van materiaal, iets waarvoor men zich zeer schaamde. Ten derde heeft de Moslimgemeenschap zich direct heel bescheiden opgesteld, maar wel afwijzend ten aanzien van dit geweld in de ‘naam’ van God. Op 28-2-2005 heeft de overkoepelende raad van de Spaanse moslims officieel laten weten dat zij hen die aanslagen begaan in de naam van Allah uit de gemeenschap stoten. Er is een plan opgesteld om in een internationale conferentie van Godsdienstige leiders uit de Europese en Zuid-Amerikaanse gebieden samen elke vorm van terrorisme af te wijzen en zo Moslimrecht te schrijven.

Bij de herdenkingen rond 11 maart namen de moslims van Madrid deel aan het leed van heel Spanje. Om geen aanstoot te geven zijn er geen openbare manifestaties geweest, maar wel zijn er enige minuten stilte gehouden… De ‘Jonge Moslims’ van Madrid hebben een boek gemaakt met tekeningen die hun gevoelens en ervaringen weergeven om daarmee deel te nemen aan het verdriet van Madrid. Eens te meer wordt elke vorm van terrorisme afgewezen. Ook van regeringswege is veel contact geweest en gehouden met de Moslimgemeenschap, ook om de vinger aan de pols te houden, en om hen niet te vervreemden van de rest van de maatschappij. Toch zijn er wel gevoelens van angst en onrust over en weer, maar minder uitgesproken dan in Nederland.

Een RK begrafenis in de Almudena kathedraal in Madrid vormde het slot van de herdenkingen rond 11-3-2004. Om 21.30 uur werd daar een mis opgedragen door de aartsbisschop van Madrid kardinaal Antonio Maria Rouco Varela. De ceremonie had een het karakter van een Rooms-Katholieke staatsaangelegenheid. De complete koninklijke familie was aanwezig, evenals de president van de regering, de heer Zapatero, en talrijke vooraanstaande personen, samen met de familie van de slachtoffers. De Protestanten waren hier niet blij mee.

Zij hebben echter op geheel eigen wijze de gebeurtenissen herdacht, zij het niet op de dag zelf, maar op de volgende dag, zaterdag 12 maart. De meeste slachtoffers kwamen uit de buurt van Henares, en zeer velen zijn gewond naar lichaam en geest, waardoor het leven van alle Madrilenen is aangetast. De protestantse kerken van Madrid en van de corridor naar Henares hebben op allerlei manieren deze mensen bijgestaan. Men is op de gedachte gekomen een Gebedsreis te maken in de trein die werd aangevallen, rijdend van het station van Alcalá de Henares naar station Atocha.

Dit gebeurde zaterdag 12 maart rond 17 uur. Predikanten, medewerkers en leden van de kerken die wilden participeren waren uitgenodigd. De totale duur was ruim 3 uur.

Het doel was zowel bidden voor de vrede als om de Protestantse kerken in Madrid present te stellen in het kader van de herdenkingen. De Autonome Universiteit van Madrid incorporeerde deze treinreis binnen het programma ‘Reloj de Pensamiento’, bedoeld om het denken over 11 maart te bevorderen.

Men kwam bijeen op het station van Alcalá de Henares. Daar wachtten de TV camera’s van Telecorredor (de locale TV). Men had een interview met de initiatiefnemer ds. Jorge Fernández van de Prot. Betania kerk. De slogan was: Als Protestantse kerken bidden we voor de vrede in Madrid. Ongeveer 60 mensen maakten de reis, jong en oud, leek en predikant. Op de stations die het meest getroffen waren door 11M (Santa Eugenia, el Pozo etc) stapten ze allemaal uit om een psalm te lezen en andere teksten uit de bijbel, voor een gebed en een korte overpeinzing. Het gebeuren eindigde op Atocha, waar men, omringd door vele nieuwsgierige voorbijgangers, tijd nam voor gebeden en een korte overdenking door ds. Wenceslao Calvo, van de Prot. Kerk Pueblo Nou in Vicálvaro. Tijdens de reis werden 25000 folders uitgedeeld met een boodschap van hoop. Naast Telecorredor besteedden ook Radio Encuentro, RKM en Protestante Digital aandacht aan het geheel.

Een Europees initiatief, geheten: Biddend met Muziek, dat een verbindende schakel vormt tussen de meerderheid van de kathedralen in Noord-Europa, heeft in Madrid, in de kathedraal van de IERE aan de calle Beneficencia, een bijzonder accent gekregen in een concert dat het Roemeense koor van de buitenlandse gemeente die er kerkt, daar op 11 maart ’s avonds om half acht gaf ter herinnering aan de slachtoffers van de aanslag van 11 maart 2004. Dit hangt ook samen met het feit dat de meeste buitenlandse slachtoffers van de aanslag Roemenen waren.

Spanje: Scheiding kerk en staat

Al lang was er in Spanje veel kritiek van vooral links op de kleffe verhouding tussen de regering Aznar en de Rooms-Katholieke kerk. En direct na de machtswisseling waren er dan ook grote verwachtingen. Inderdaad: er komen gesprekken op gang met de verschillende religieuze gemeenschappen, in een poging tenminste de afspraken die al ruim 12 jaar geleden waren gedaan, tenminste na te komen. En er is sprake van het herzien van de Accoorden met het Vaticaan, die voor de Grondwetsherziening van 1978 zijn gesloten, en die zelfs nog meer kracht hebben dan de grondwet. In de Grondwet staat dat Spanje een seculiere staat is. Er is géén Staatskerk. Er is Scheiding van Kerk en Staat. Wel, we weten intussen allemaal dat daar niets van terecht gekomen is, en dat de Rooms-Katholieke kerk in feite wel degelijk functioneerde als een Staatskerk. Maar ruim een half jaar na de machtswisseling is er wat dat betreft nog niet veel gebeurd, en in de loop van de eerste maanden van 2005 zien we ridder Zapatero, die op de bres stond (en meent te staan, of dat in elk geval nog steeds zegt) voor een Spanje dat niet meer wordt geregeerd door de Rooms-Katholieke kerk, steeds verder in zijn schulp kruipen.

Op 16-1-2005 zijn alle groepen in het congres, behalve de PP (partido popular) bereid een commissie in het leven te roepen, die de scheiding van kerk en staat moet bevorderen. Het voorstel komt van links. De revisie van de accoorden met het Vaticaan, die voor dit jaar op het programma staat, moet ook worden bestudeerd…

- Er bestaat een burgerplatform voor een seculiere staat die zich in het debat mengt, waar o.a. lid van zijn: Spaanse ouderverenigingen, (CEAPA), de Unie van verenigingen rond het gezin (UNAF), de Federatie van Progressieve Vrouwen, de Rijksvereniging van homo- en transseksuelen, en verschillende onderwijsgroeperingen, die onderling contact houden en elkaar op de hoogte houden van belangrijke gebeurtenissen.

20-1-2005 De paus levert harde kritiek tegen de sociale politiek van de regering Zapatero. Diens hameren op scheiding van kerk en staat zou leiden tot neerkijken op de godsdienst. En natuurlijk is hij ook tegen homohuwelijk, ruimere abortusmogelijkheden, en het nationaal waterplan.

Begin maart 2005 komt het nieuws dat de Regering de verdragen met het Vaticaan alleen zal herzien om de scheiding van kerk en staat te accentueren. Dat gaat niet direct gebeuren, en makkelijk zal het ook niet zijn. Op vragen van volksvertegenwoordigers laat de regering weten dat godsdienstonderwijs op de openbare school gereguleerd wordt door twee van de vijf huidige accoorden (1976 en 1979) en dat die wel kunnen worden herzien, maar dat daar heftig over moet worden onderhandeld, en dat ook zulks alleen geschiedt om de scheiding van kerk en staat in Spanje te benadrukken.

Op 9 maart laat de Complutense universiteit van Madrid weten bijbel en kruis achterwege te zullen laten bij openbare aangelegenheden.

Het oude protocol waarbij volgens de traditie de jonge doctoren en zij die honoris causa hun doctoraat krijgen, de eed afleggen voor een crucifix, en met de ene hand op de bijbel en de andere op de grondwet, is vervangen door een waarbij sinds dit jaar slechts de grondwet op tafel ligt. De relaties met de bisschoppenconferentie van de universiteit zijn er echter niet minder om, wordt geruststellend meegedeeld.

Daar blijft het echter niet bij, want onder het mom van scheiding van kerk en staat wil men nu zelfs al processies gaan verbieden in de Goede Week, wordt in de wandelgangen gemompeld. Op 14-3-2005 laat men in Madrid weten dat de hervormingen, die de regering heeft aangekondigd, komen niet uit de lucht komen vallen, maar passen bij het partijprogram van de PSOE, dat inhoudt dat de staat (geleidelijk, zegt men nu) van a-confessioneel moet overgaan naar seculier. Een seculiere staat, waar de religie zich beperkt tot de privé-sfeer, en waar elke openbare manifestatie met kerkelijk karakter bij wet verboden is. Dat wordt een Spanje zonder processies in de Heilige Week, zonder pelgrimages naar Rocio, en zonder RK godsdienstles op school. Dit wordt allemaal vastgelegd in het Seculier Statuut, waaraan wordt gewerkt. Daarin staat o.m. dat de staat al het mogelijke zal doen om volksmanifestaties met religieus karakter op straten en pleinen of buiten de kerken te beperken. Verschillende broederschappen, die in de Heilige Week de processiebeelden dragen, hebben al aan de alarmbel getrokken. Zij zullen de enigen niet zijn die protesteren, wanneer de regering deze plannen doorzet.

Wie schetst dan ook onze verbazing in het licht hiervan over het volgende bericht: Zapatero en Blázquez ‘sluiten een wapenstilstand’ en zullen samen onderhandelen zoals in de tijd van González.

Madrid, 6-4-2005. De regeringsleider J.L.R. Zapatero, en de voorzitter van de bisschoppenconferentie, Ricardo Blázquez, hadden gister een ‘hartelijk’ onderhoud waarin ze beiden benadrukten dat een vloeiende en constructieve dialoog noodzakelijk bleef in het belang van alle burgers. Daartoe zullen gemengde commissies worden opgericht om gemeenschappelijke zaken te behartigen, waarvan de eerste onderwijs zal zijn. De eerste werkgroep die binnenkort aan het werk gaat, zal zich bezighouden met standpunten t.a.v. de Onderwijswet.

De Regering en de PSOE hadden hun hoop gesteld op de benoeming van Ricardo Blázquez als voorzitter van de bisschoppenconferentie, die een nieuwe koers zou kunnen varen in de relaties tussen de Uitvoerende Macht en de Kerk, een duidelijke koers bestond niet meer, hetgeen de Staat weet aan de benoeming van kardinaal Antonio Maria Rouco Varela.

Het enige practische resultaat van de ontmoeting was de oprichting van gemengde commissies Staat – Bisschoppenconferentie, die zich specifiek zullen richten op de verschillende kwesties die beide instituten gemeenschappelijk hebben.

Dit betekent een wederopstanding van enkele werkgroepen die onder Felipe Gonzáles in 1982 werden opgericht om gemeenschappelijke problemen te bestuderen, maar die al snel vervielen. Het zwaartepunt van de bijeenkomst, dat ook de meeste tijd vroeg, was de toekomstige wet op het onderwijs. Ondanks de verschillen in inzicht twijfelden beiden er niet aan dat ze tot een overeenstemming zouden kunnen komen. Daarom zal de eerste commissie de gesprekken over het Onderwijs aanzwengelen, zodat de opinies van de Rooms-Katholieke kerk in de toekomstige wet een plek kunnen vinden. Men wil kalm aan beginnen, en aankoersen op een staatscontract. Huwelijk en gezin en de financiën van de kerk werden en passant ook even aangetipt. Blij en eensgezind kwamen ze naar buiten.

Nu is het zaak van de regering de twee stromingen binnen de partij te verzoenen die een verschillende houding hebben t.o.v. het conflict Kerk-Staat. De een wordt aangevoerd door Carlos García de Andoin en de groep Christenen voor het Socialisme, en de anderen door de socialist Vitorino Mayoral en het Platform voor Scheiding van kerk en staat. De huidige situatie levert niets op en doet iedereen schade. Zapatero, die uit Ávila komt, evenals zijn echtgenote, kreeg een houten diptiek uit Ávila met een prentje van de heilige Theresa en een gebed van haar. Hij kon er grapjes over maken. < Bron: EL MUNDO. >

Een paar dagen later zegt de heer Zapatero echter dat geen enkele religie de waarden van de samenleving moet markeren, en dat de staat absoluut niet moet luisteren naar godsdienstige stemmen voor het opstellen van een wet. De grondwet schrijft immers een scheiding van kerk en staat voor? En dus vraagt hij de Rooms-Katholieke kerk om respect te hebben voor deze houding, zodat hij de zaken die hij de kiezers heeft beloofd, waar kan maken.

Het Protestantse Digitale tijdschrift ‘Protestante Digital’ kwam met een tamelijk fel stuk, getiteld: Zapatero vergist zich.

Zapatero stelt vast dat geen enkele godsdienst de ‘waarden van de sociale samenleving dient te markeren’. Daartoe gaat de President van de regering de accoorden die met het Vaticaan zijn gesloten respecteren, en tegelijk zal hij er op toe zien dat de Staat a-confessioneel blijft. Wat een politiek-filosofische mengelmoes!

Het is niet met elkaar te rijmen dat de Spaanse Staat a-confessioneel zou zijn en tegelijk exclusieve accoorden onderhoudt met een godsdienst die het boven de grondwet uitgaande rechten geeft (via de oude truc van Rome: nu ben ik kerk, straks ben ik Vaticaan-staat.)

Kortom: Zapatero heeft beloofd een volmaakt ronde driehoek te vormen. Dat is goochelen. Je kunt inderdaad geen wetgeving maken voor alle burgers met slechts één enkel moreel criterium in het achterhoofd, ook al is dat de moraal van de meerderheid. Deze regering volgt echter vroom het morele criterium van de ongelovige Spanjaarden, of nog erger: van hen die tegen transcendentie, geloof of religie zijn. Dat betekent dat we in een spagaat zitten.

Aan de ene kant: het recalcitrante rechtse Spanje van Aznar, die o.a. weigerde te spreken met de Protestanten, terwijl hij knielde voor de Aartsbisschop en de Paus, zonder oor te hebben voor agnostici, atheïsten en gelovigen van andere religies. Aan de andere kant: het Spanje dat ten onrechte progressief genoemd wordt, dat de godsdiensten een beetje (of veel) geld geeft, terwijl het vasthoudt aan de accoorden tussen de Staat en het Vaticaan, en zich er vooral mee bezig houdt alles wat in het openbare leven zweemt naar een toefje religie uit te bannen, met uitzondering van de Islam, die wordt omarmd om die na 11M tenminste te kunnen controleren. Een onwerkbare situatie, en president Zapatero vergist zich als hij denkt dat hij hier mee weg komt.

Terwijl de linkerhand nog steeds linkse dingen spreekt, strekt Zapatero’s rechterhand zich uit naar rechts, in een poging alle geledingen van de Spaanse samenleving aan zich te binden.

Spanje Godsdienstvrijheid

De huidige situatie rond de vrijheid van Godsdienst is op zijn minst verwarrend in Spanje. Begin februari lezen we dat er een crisis is in de relatie tussen de Rooms-Katholieke kerk en de Spaanse regering. Daarin doen ook de twee grote spelers in het protestantse veld hun zegje: de Alianza Evangélica Española (AEE, lid van de Europese Evangelische Alliantie) en de FEREDE

Namens de Staat waarschuwde mevrouw María Teresa Fernández de la Vega, de eerste vice-president van de regering, de Rooms-Katholieke kerk dat de regering verder zal gaan met wat zij noemt de verbreding van de rechten en vrijheden van de burgers.

Mevrouw Fernández de la Vega zei dat er absoluut respect was voor de positie van de kerken en wat daar gebeurde, maar onderstreepte dat de regering wel doorwerkte in de lijn die nu gevolgd werd om de rechten en vrijheden van de burgers te bevorderen. Er is grote godsdienstvrijheid, er is vrijheid van samenkomst in Spanje, maar de staatssecretaris van Buitenlandse Zaken had wél met de nuntius gesproken over de verwondering die sommige onderdelen van het gesprek van de paus met de Spaanse bisschoppen hadden opgeroepen.

De AEE reageerde met de stelling: de vrijheid van godsdienst staat onder bewaking...

Jaume Llenas, advocaat, pastor en Secretaris van de Alianza Evangélica Española analyseerde als oorzaak van de huidige crisis het feit dat de Rooms-Katholieke kerk weigert de nieuwe situatie te accepteren, en dat ze weigert een nieuwe rol te moeten aanvaarden.

Daardoor ontstaat er een verdere verwijdering van de huidige cultuur en samenleving. In Europa overkwam dit de Protestantse kerken al eerder, maar die zijn zonder al te grote trauma’s terug van weggeweest.

Wat de regering betreft: die is zo divers, dat het onmogelijk is er over te spreken als of het een groot blok is. Maar de antiklerikale houding van links bestaat overal, al is die ook in de diverse zones van het land heel verschillend, want de vrijheid van godsdienst in Madrid niet dezelfde als die in Barcelona.

Er kan wel officieel dan wel godsdienstvrijheid zijn, maar we moeten ook waken voor de argwaan van de regering t.a.v. godsdienst in het algemeen, die maakt dat er niet wordt geluisterd naar de godsdienstige groepen. De homo-minderheid heeft meer invloed dat de protestanten van verschillende confessies!

De staat stelt: ‘Het religieuze heeft geen enkel recht gehoord te worden vóór het opstellen van een wet. Dat gaat in tegen pluraliteit van de staat’. Kerkleiders kunnen voorstellen doen, meer niet.

De heer Llenas verzocht de Staat dan ook meer met de protestanten te praten alvorens beslissingen te nemen.

Zijn visie staat lijnrecht tegenover die van de FEREDE: die stelt: de Staat minacht de religie niet.

Mariano Blázquez, Secretaris generaal van de FEREDE en hoogste vertegenwoordiger daarvan, verklaarde dit volgens El Mundo na afloop van de presentatie van de Stichting die de 3 miljoen euro zal beheren, die de Staat heeft uitgetrokken voor de sociale bezigheden van religieuze minderheden. (Zij mogen het geld niet gebruiken voor de eredienst en wat daarmee samenhangt!)

Hij ziet de Stichting als een concreet en duidelijk gebaar dat laat zien dat de regering geen minachting heeft voor de religie, en ook de seculariteit niet bevordert, evenmin als de jacht op religie en uitroeiing er van..

Madrid, 2-3-2005. De ministeries van Justitie en Binnenlandse Zaken zijn bezig regels op te stellen voor de komende activiteiten van de ‘verwortelde religies’ (moslims, joden en protestanten) in penitaire inrichtingen. Er is al een voorlopig ontwerp, in overeenstemming met de Accoorden van 1992. Daarin worden kerkdiensten gegarandeerd, en normen opgesteld voor religieuze activiteiten. Er wordt gesproken van personen die door kerk of confessie zijn aangesteld om geestelijke bijstand te verlenen in de penitentiaire inrichtingen, in overeenstemming met de geldende normen. Het is de bedoeling dat zij worden voorgedragen door de kerkelijke instantie, en aangesteld door de Staat. Ze worden ontslagen als ze hun werk niet goed doen, of de regels van de inrichting niet respecteren. Maar er moeten nog veel puntjes op de i worden gezet. Toch is hiermee een van de stukken oud zeer onder de Protestanten aangepakt, en dat is een goed ding.

Spanje Godsdienstlessen

Zoals u weet is een van de hete hangijzers van de laatste jaren het gedoe rond de godsdienstlessen op openbare scholen. Een duidelijke lijn is er nog niet. Aan de ene kant zijn er berichten dat op privé- en openbare scholen de vraag naar godsdienstles minder zou zijn geworden, maar de gegevens die het ministerie van onderwijs op 12 februari 2005 verstrekte dateerden van de cursus 2003-2003. Toen namen de percentages leerlingen die in het langer en VHMO godsdienstles volgden met een 3-5% af. Het zal interessanter zijn de cijfers van 2003-2004 en vooral van 2004-2005 te zien.

De godsdienstlessen die na de RK-lessen het meest worden gekozen op de Spaanse school zijn die van het Islamitisch onderwijs.

Men verwacht in februari 2005 dat 74000 leerlingen deze lessen willen volgen. Het ministerie van Onderwijs heeft dan 20 nieuwe leraren-plaatsen goedgekeurd. In Catalonië is een van de grootste moslim-gemeen-schappen van Spanje, daar werden alleen al voor de cursus 2004-2005 27000 lesplaatsen aangevraagd. Het betekent niet dat die lessen ook gegeven worden, want die lesstof is nog niet voorhanden, en er zijn ook niet voldoende leraren. Wel in Ceuta en Melilla (2 Spaanse stadjes aan de Marokkaanse kust), daar zijn al 4000 cursisten.

In 2002-2003 volgden 3,4 miljoen leerlingen op openbare scholen de RK lessen, en iets meer dan 9300 die in Islam.

De Staat betaalt deze cursus (2004-2005) 111 Protestantse leraren die 5.198 leerlingen les moeten geven.

Daar staan 17.000 rijksleraren tegenover, die een half miljoen leerlingen hebben in lager en middelbaar onderwijs. De Islam heeft op dit moment alleen nog maar 20 leraren in Ceuta en Melilla. De laatste jaren is het aantal Protestantse leerlingen voor Godsdienstonderwijs gegroeid, vooral in openbare scholen. Op RK scholen krijgen 5 miljoen leerlingen godsdienstles.

Genoemde 111 leraren zijn aangesteld door de FEREDE en worden betaald door de staat. Sommigen hebben wel 10 scholen te verzorgen. Dat kost dus erg veel reistijd. De helft vindt men in Andalusië, dan volgen Madrid, Galicië en Aragón. Geen lessen worden vooralsnog gegeven in Baskenland, Rioja en de Balearen, evenmin als in Ceuta en Melilla.

Op grond van een accoord met de socialistische regering in 1966 mag ook de Joodse gemeenschap godsdienstles verwachten, maar op dit moment is daar nog geen leraar, en er zijn geen leerlingen aangemeld. Er moeten minstens 10 leerlingen zijn om een verzoek te kunnen doen, de Joodse families wonen echter wijd verspreid over het land.

De FEREDE heeft een centrum gecreëerd voor Protestants onderwijs, waar in drie cursussen leraren worden opgeleid. 180 punten moet men halen via schriftelijk onderwijs, maar er zijn ook lessen die men ter plaatse moet volgen.

In de FEREDE zijn de belangrijkste Protestantse kerken van Spanje verenigd, zoals de la Iglesia de Cristo, la Iglesia Evangélica Española. La Iglesia Española Reformada Episcopal, la Unión Evangélica Bautista Española, la Federación de Iglesias Evangélicas Independientes, las Asambleas de Dios, la Unión Adventista of la Iglesia de Filadelfia. De Mormonen en Jehova’s Getuigen horen er niet bij. Er zijn al 520 leerlingen ingeschreven, waarvan 56% met een universitaire graad, op dit moment zijn er nog 71 leerlingen bezig de titel leraar E.R.E. (Protestants Religieus Onderwijs) te krijgen.

Zapatero garandeert godsdienstles op school, maar niet als het een vak zal zijn waar cijfers voor gegeven worden...

MADRID, 19-2-2005 (Abc). De president, José Luis Rodríguez Zapatero, verklaarde gister dat de regering godsdienstonderwijs zal garanderen op de openbare school, omdat het een recht is dat de regering moet garanderen, en dat ook inderdaad gaat doen.

Hij heeft respect voor de mening van de Schoolraad, (die zich verzet tegen godsdienstles op openbare scholen) maar distantieert zich daar van. De ouders die willen dat hun kinderen deze lessen kunnen volgen op een openbare school krijgen dit recht gegarandeerd, maar het mag niet een examenvak zijn. De regering erkent dat er veel verschillende meningen bestaan.

Men zoekt naar een oplossing waarbij mensen die deze lessen wensen ze kunnen krijgen, maar waarbij anderen er niet toe worden verplicht.
De accoorden tussen Kerk en Staat waaraan de grondwet verplicht te voldoen, stelt dat de ouders recht hebben op morele en godsdienstige lessen van hun kinderen binnen de schoolsfeer, en dat de lessen op openbare scholen in elk geval respect zullen betonen aan de waarden van de christelijke ethiek.

Godsdienstles moet worden aangeboden door de scholen, en het staat de leerlingen vrij er voor te kiezen. Daar hoort geen discriminatie van de leerling bij. De voorzitster van de Schoolraad staat onder grote druk, aangezien de Schoolraad heeft geprobeerd een petitie door te drukken, die deze accoorden wil reviseren.

3-4-2005. Madrid. De nieuwe onderwijswet legt het godsdienstonderwijs op school niet definitief vast. Dit onderwijs komt overeen met de accoorden die de Staat met de verschillende religies (RK, Moslims, Joods en Protestants) heeft gesloten. Dat betekent dat godsdienstonderwijs op alle onderwijsinstellingen zal worden aangeboden en niet verplicht is. Maar niet duidelijk is wat de alternatieve klas zal zijn voor wie geen godsdienstles wil volgen. Dat wordt nog per Koninklijk Besluit geregeld. Waarschijnlijk blijft godsdienstonderwijs toch toetsbaar en cijferbaar van de eerste klas lagere school tot de 4^de voortgezet onderwijs, maar niet in de bovenbouw, en daar zal het ook niet meetellen voor het verkrijgen van beurzen. Het grote probleem is steeds het alternatief voor deze lessen geweest. < Bron: EL PAÍS. >

Op 12 november was er een grote protestactie uitgeroepen in Madrid door de Onderwijsbond van RK Ouders, en door de PP.

Hoewel enkele tienduizenden naar Madrid waren getrokken om te betogen, en hoewel de regeringsleider J.L.R. Zapatero heeft toegezegd een delegatie te willen ontvangen, valt niet aan te nemen dat daarmee ook veel zal veranderen aan de regeringsplannen. Er ís al veel water in de wijn gedaan...

De Christensocialisten ontwerpen een a-confessioneel onderwijs én een confessioneel onderwijs met een gemeenschappelijke onderbouw voor allen. Madrid 3-4-2005. Het ministerie van Onderwijs heeft verschillende voorstellen binnen gekregen voor de organisatie van godsdienstonderwijs. Een daarvan die beide mogelijkheden omvat komt van de Christensocialisten, die een nieuwe vorm van onderwijs willen introduceren, genaamd Burgerschap en Inzicht, die verplicht wordt van lagere school tot en met eindexamen middelbare school, toetsbaar en becijferbaar. En daarin moeten ‘waarden, geloven, gevoelens en verschillende praktijken’ voorkomen. Voor ieder van de geloven is er dan een seculier en een godsdienstig deel. Telkens voor drie maanden gezamenlijk en dan weer apart. Anderen verwerpen dit weer als een ruk naar rechts. <Bron: El País.>

Spanje samenleving

Droogte in Spanje

Het Iberisch Schiereiland heeft de laatste jaren in de winter weinig regen gehad. Vooral de winters van 1999, 2000, 2003 en 2005 waren droog. Herfst en winter vormen in Spanje gewoonlijk de natte tijd, daarna neemt de regen af.

Sommige plaatsen in het zuiden zitten 's zomers met 1 mm al op het normale totaal voor de maand. Het uitblijven van de winter-regens, zoals de laatste decennia vaker is voorgekomen, leidt in de daarop volgende hete en meestal droge zomer tot problemen met water. Onderzoekers houden ook de opruk-kende woestijnvorming van het landschap aan de hand van satellietbeelden nauwlettend in het oog. De jaren tachtig en het merendeel van de jaren negentig waren in Spanje uitzonderlijk droog. Bepaalde gebieden kregen gemiddeld over tien jaar 20% minder neerslag. Spanje kent echter grote variaties in de neerslag: in de meetreeks van Madrid sinds 1860 komen meer van zulke droogteperiodes voor, waarna het een tijd nat is. Ook na de droge jaren sinds 1981 volgden in 1996 en 1998 natte jaren.

Gemiddeld hoort het grootste deel van Spanje tot de droogste regio's van Europa. In het zuidoosten (Almeria) valt in een jaar 200 mm, ongeveer een kwart van de regen in ons land. Spanje is een van de meest bergachtige landen van Europa met toppen tot 3500 meter (Sierra Nevada). Door het landschap zijn de tegenstellingen groot en zijn er ook plaatsen met jaarlijks 3000 mm! Over korte afstanden kunnen de verschillen enorm zijn: zo krijgt Madrid 412 mm per jaar terwijl het vijftig kilometer verder gelegen Navacerrada (bijna 2000 meter hoog) drie keer zoveel krijgt. Droogte wordt soms ineens teniet gedaan, er kunnen heftige regenbuien losbarsten.

Dat was begin september nog steeds niet gebeurd in Spanje en Portugal, waar de wijnstokken dreigden te verdorren, en waar het vee geen weidegrond meer kon vinden in tal van streken. Het peil van de Douro, die in Spanje ontspringt, was zo laag, dat Portugal beschuldigende woorden tot Spanje richtte.

De bosbranden mogen dan nu wel zijn bedwongen, de gevolgen zullen nog lang nasmeulen in de levens van veel mensen. Er zijn minimaal 30 mensen het slachtoffer geworden van het vuur, waarvan de meesten brandweerlieden waren. Ook Nederland heeft geholpen met blushelicopters.

Vreemd genoeg heeft de droogte ook gevolgen voor de prijs van de emissie-rechten van CO². Dat komt doordat olie en gas veel duurder zijn dan kolen, zodat electriciteitscentrales daarop overstappen, maar dat levert ook veel meer CO²–uitstoot. Bovendien staan de waterbekkens in Spanje vrijwel droog, en kan daardoor geen gebruik gemaakt worden van de waterkrachtcentrales.
Alleen de oogst van citroenen is onverminderd goed, wordt ons gemeld. Op 9 en 10 september heeft het hard geregend – en dat was net op tijd voor de citroenen… Maar de groente- en fruitteelt rond Murcia is wel grondig in de problemen gekomen. Tegenover een winst van rond de 6 miljoen euro vorig jaar staat nu al een verlies van 41 miljoen, en vooral jongere telers geven er de brui aan en zoeken andere banen. Een bijkomend probleem is dat er veel illegale arbeiders op straat worden gezet zonder enige bron van inkomsten. In feite werden ze als slaven gebruikt, want rechten hadden ze niet, maar nu kan men ze niet gebruiken. De kerken doen wel iets aan opvang, maar kunnen dit probleem natuurlijk niet aan…

Overige zaken uit de Spaanse samenleving.

18-1-2005 Een enquête van Protestante Digital over de vrouw, katholiek Spanje en de doodstraf leverde op: dat de rol van de vrouw binnen het Protestantisme steeds groter wordt, dat Spanje niet meer door en door katholiek is, en dat de doodstraf niet past bij de christelijke ethiek.

22-1-2005. De meest briljante vrouwen komen nauwelijks aan trouwen toe, terwijl 40% van even slimme mannen dat nog wel lukt. Vrouwen zoeken intelligente mannen, het omgekeerde gaat niet op. Een langdurig onderzoek heeft dit uitgewezen. De vrouwen studeren en werken langer dan vroeger, ook een reden wellicht om van uitstel tot afstel van het huwelijk te komen.

Van de Spaanse jongeren zou 17% het onplezierig vinden een zigeuner als buurman te hèbben. Kortom: racisme is wijd verbreid in de leeftijdsgroep tussen 15 en 29 jaar. Daarvan woont 68% nog bij de ouders thuis. 4 jaar geleden was dat 77%. Samenwonen is de voornaamste reden om het huis uit te gaan.

Het aantal jongeren dat na de verplichte schooljaren verder studeert is terug gelopen. Verder zijn jongeren weinig geïnteresseerd in politiek, de meesten zitten iets links van het midden, en 4% zegt dat in bepaalde omstandigheden een autoritair bewind nuttig kan zijn. Er zijn kernen van een zekere intolerantie aan het ontstaan. Een 17,7% heeft liever geen zigeuner als buurman, 16,5% een ex-drugsverslaafde, 12% een aids-lijder, en 11,3% een moslim.

Op dit moment gebruikt 6/10 alleen alcohol, geen drugs, maar 2/10 wel in excessieve hoeveelheden en elk weekend. Van de 20-22 jarigen rookt de helft, dat is een aanzienlijke stijging!

Jongeren zijn meer geïnteresseerd in cultuur dan volwassenen. Het laatste jaar heeft 64% van de jongeren gemiddeld bijna 4 boeken gelezen, en dagelijks leest 25,6% een krant. < Bron: EL PAIS.>

Madrid,12-2-2005 De jongste Spanjaarden, waarvan 69 procent nog wel in God gelooft, gelooft nauwelijks in de opstanding der doden (nog maar 24%) of het bestaan van zonde. (43%) Meer vrouwen dan mannen geloven dat zonde bestaat. Het kwaad als zonde verkeert in een crisis, maar het bestaan van kwaad wordt niet betwijfeld, zeker niet wanneer bijv. de wreedheden van Auschwitz worden herdacht.

De kwaden van nu zijn consumptiedwang en geweld in plaats van boosheid. De traditionele gedachten over zonde i.v.m. met seks hebben volgens de jongeren geen contact meer met de huidige samenleving, die overigens erg moralistisch is, met excessieve gedachten over wat correct is! Overspel wordt niet veroordeeld, maar trouw wordt wel gezien als heel erg belangrijk. < Bron: ABC. >

Dat is inclusief alcoholmisbruik. Het gebruik van cocaïne is spectaculair toegenomen onder jongeren. Ook komen steeds meer psychosen voor als gevolg van een combinatie van alcohol en drugs. Hasj wordt meer en meer gebruikt door jongeren onder de 15 jaar. < Bron: La Voz de Galicia. >

In Spanje is het aantal vrouwen en jongeren die aan de drugs zijn in een jaar verdubbeld. < Bron: EL PAÍS. >

Immigratie:

Er zijn 3x zoveel officiële immigranten als in 1997, 450.000, de meesten uit Ecuador (19%), Marokko (17%) en Colombia (10%). Ze leven in grotere mate dan de Spaanse jongeren uitsluitend van hun eigen inkomsten, en zijn ook voor een groter deel de voornaamste kostwinners in hun huis.

Immigratie vanuit Argentinië in 2004 vergroot de Joodse gemeenschap in Spanje tot 60.000 personen. In Argentinië is de Joodse gemeenschap sterk geworteld. Er zijn er meer dan 10.000 in 2004 naar Spanje gekomen. Dat is meer dan in de laatste 10 jaar. De meesten zijn 20-30 jaar, goed opgeleid, niet praktiserend, maar wel bewust van afkomst en omgeving. Ze aarden goed in Spanje. De gemeenschap waar ze uit komen is die van de Ashkenasi, oorspronkelijk uit Oost-Europa. De Spaanse Joden zijn voornamelijk Sephardi.

Immigranten vormen in Spanje al 8% van de bevolking. 7-3-2005. Het zijn er 3,5 miljoen. De toeloop blijft toenemen. Dit zijn mensen die op de officiële lijst van inwoners staan. Hoevelen er niet officieel staan ingeschreven, daar heeft men geen idee van. Wel is zeker dat de bevolkingsgroei in Spanje uitsluitend is toe te schrijven aan de immigratie. Afgezien daarvan is er nauwelijks bevolkingsoverschot.

De grootste groep buitenlanders zijn nog steeds de Ecuatorianen, terwijl de Marokkanen op de tweede plaats blijven. Daarna volgen de Colombianen en een groeiende groep Roemenen. < Bron: EFE. >

Moslims:

De Moslims krijgen een grote moskee in Almería. 21-3-2005 De Marokkaanse regering bestudeert de mogelijkheid in Almería een grote moskee te laten bouwen. Dit in overleg met de imams die werkzaam zijn in de regio. De bedoeling is te komen tot een centraal religieus-cultureel centrum, waar de religieuze criteria overeenkomen met de Malikita, een van de vier oude scholen van Islamitische jurisprudentie. De regeringen van Spanje en Marokko zullen nader overleggen. Men verwacht op die manier ook criminelen die illegale Marokkaanse werkers uitbuiten te kunnen elimineren. < Bron: Canal Sur. >

Aan het islamitisch centrum van Málaga, dat het grootste van Europa wil worden, is de laatste maanden zo hard gebouwd, dat het voor october geopend kan worden. Gelegen aan de c/ Ingeniero de la Torre Acosta, steekt het gebouw intussen uit boven de omliggende panden. Het terrein beslaat een flink oppervlak en de grote minaret van 50 meter steekt ver uit boven de rest van de gebouwen in die zone. Veel meer dan enige moslimstaat een christelijke kerk zou toestaan! Het nieuwe gebedshuis voor de moslims is aan de buitenkant zo goed als klaar en zou volgens de Islamitische vereniging Al-Andalus in september of october open kunnen gaan, ook al loopt het binnenwerk nog wat achter. De symmetrische versiering met Arabische tekens is een probleem voor de werklieden, anders kon de moskee wel in augustus open. De ambassade van Saoudi Arabië is de aanstichter van de bouw van de moskee, die plaats moet bieden aan 500 personen. Daarmee zou het een van de grootsten van Europa zijn; ook komt er een school met 6 lokalen, een conferentiezaak, een bibliotheek om de kennis over de Islam te verbreiden, een computerzaal e.d. met het zelfde doel. Bron: Agencia Islámica

Don Quichote

De Don Quichote van Cervantes (zie foto links) is 400 jaar geleden uitgegeven, in januari 1604, en dat wordt groots gevierd in Spanje. Ook mijnheer Juan Antonio Monroy heeft er een boek over geschreven. De uitgeverij Clie die veel Protestantse uitgaven verzorgt heeft dit boek uitgegeven; twee onderbelichte thema’s van de Quichote worden daarin besproken: het veelvuldig aanhalen van bijbelcitaten en de reis van Don Quichote naar Barcelona. Wat zal hij daar gezocht hebben, was de vraag. Het antwoord is: een uitgever.

Ook wordt een groot raadsel aangestipt: dat van de valse Quichote, die ook wel genoemd wordt de Don Quichote van Avellaneda.
De ontmoeting met de Ridder van de Witte Maan wordt eveneens op eigen wijze besproken, en de rust waarmee de Hidalgo overlijdt wordt verbonden met diens kennis van de Bijbel. Maar niet alleen in dit boek, in alle geledingen van de maatschappij wordt dit jaar Cervantes herdacht, met lezingen, krantenartikelen, toneelstukken en ongetwijfeld met postzegels. Helaas heb ik díe nog niet op de kop getikt… < Bron: Editorial CLIE. >

Justitie:
Het Hooggerechtshof heeft een zigeunerweduwe een pensioen toegekend op grond van haar Protestantse huwelijk ‘zonder papieren’. Mieres del Camino, 19-2-2005 (D.Mieres/ACPress.net). Deze weduwe had geen weduwenpensioen gekregen omdat ze volgende de protestantse ritus was gehuwd, en haar huwelijk niet was ingeschreven in het Burgerlijk Register. Dit is voor het eerst terecht gekomen bij het hooggerechtshof, in de hoop jurisprudentie te verschaffen voor andere gevallen. De rechtszaak heeft bijna 4 jaar geduurd. Sociale zaken argumenteerde dat het huwelijk niet was ingeschreven in het burgerlijk register, en dat de protestantse kerk in 1989, toen ze trouwde, niet erkend of geautoriseerd was. Overigens kreeg ze wel een uitkering voor haar kindertjes.

In 1999 oordeelde het gerechtshof van Valencia dat een weduwe, die wel voor de RK was getrouwd, en wier huwelijk niet was ingeschreven in het burgerlijk register, wel degelijk pensioenrechten had. (We hebben daarover geschreven). Het Hooggerecht oordeelde dat er voldoende overeenkomst was in deze zaken. Bovendien was deze vorm van huwelijk in het Burgerlijk Wetboek van 1981 voorzien.

Nieuwtjes

De Anglicaanse Kerk ondergaat een ‘groene revolutie’ door het gebruik van biologisch brood en wijn in de diensten. (2-2-2005)

Europese vrouwen verdienen gemiddeld 15% minder dan Europese mannen, volgens de statistieken van Brussel. 5-2-2005. Finland, Duitsland, Griekenland en Engeland zouden een uitzondering zijn.

(Sommige) comapatiënten kunnen emoties voelen, volgens wetenschappers in de V.S. Miami, 11-2-2005 (El País). Veel patiënten ondergaan emoties en zien herinneringen. Dat is onderzocht met MRI beelden die de hersenactiviteit vergeleken tussen normale mensen en comapatiënten. Eerst zonder stimulus, daarna met gebruik van stemmen die iets vertelden over de familie, of hen direct toespraken. Het gaat hier om een klein onderzoek, onder 2 comapatiënten en 6 gezonde mensen.

Kinderen zijn agressiever naarmate ze meer TV kijken en minder huiswerk maken. 11-2-2005. Dat is uitgezocht aan de Complutense universiteit Madrid. < Press.net >

Lachen, als je leven je lief is! 13-3-2005. Onderzoekers aan de Medische faculteit van Baltimore hebben een onderzoek verricht waarin voor het eerst wetenschappelijk het verband is bewezen tussen de lach en een betere werking van het hartvaatstelsel. Lachen lijkt het endotheel, de bekleding van de binnenwand van de bloedvaten, te doen uitzetten om de stroming van het bloed te bevorderen. Bij een spannende film bleken de bloedvaten van proefpersonen samen te krimpen, waardoor er minder bloeddoorstroming is. Daarmee worden eerdere onderzoeken bevestigd, die een verband tussen stress en vaatkrampen suggereerden. < Bron: E.PRESS. >

Het mobieltje van de Rabbijn is een kosjere telefoon. Tel Aviv 10-3-2005 Een telefoonmaatschappij heeft de eerste mobiele telefoon op de markt gebracht die voldoet aan de eisen van de ultra-ortodoxen. Het is een type Motorola zonder internet, sms, voicemail en videoboodschappen, en toegang tot sekslijnen, spelletjes en andere dingen die in strijd zijn met de Halacha.

In noodgevallen kan men zelfs op sabbat gebruik maken van het mobiel, al mag je normaal op sabbat geen electrische apparaten gebruiken of apparaten met een motor er in. < Bron: C. SER. >

Koeien vinden het leuk problemen op te lossen en schapen kunnen diepe vriendschappen sluiten. Londen 28-3-2005. Dieren zijn in staat er complexe gevoelens op na te houden, zie kop. De deelnemers aan de Conferentie over diergevoelens in Londen, georganiseerd door de CIWF trust, hebben dat verklaard. Daar is een experiment aan te pas gekomen aan de universiteit van Cambridge, waar een groep koeien in een speciale stal gehouden waren. Die was met een hefboom gesloten, en de dieren moesten op een correcte manier drukken om een veld vol voedsel in te kunnen gaan. Iedere keer dat het ze lukte, bleken de dieren erg tevreden. Hun hartslag versnelde en ze renden of galoppeerden vaker naar het eten toe. Volgens een academicus van de universiteit van Colorado zijn dieren geen ongevoelige objecten. De conferentie werd georganiseerd door de CIWF, die zich toelegt op campagnes ter bescherming van boerderijdieren. < Bron: E.PRESS. >

In Turkije zijn er weer aanvallen op christenen. 12-2-2005. Een kerk in Izmit is aangevallen en in brand gestoken.

Het laatste jaar zijn meer dan 100 christelijke families gevlucht, en nog 15000 andere gelovigen hebben Irak verlaten, bedreigd als ze werden door de Wahabieten, fanatieke moslims, waar Osama bin Laden mee gelieerd is. Er circuleren brieven in verschillende steden die zeggen: bedek je vrouwen en bekeer je tot de Islam of draag de gevolgen. Die gevolgen worden breed uitgemeten. Sinds de val van de dictator, die een seculiere staat wenste, worden de christenen op allerlei manieren vervolgd.

Ook in India duren de vervolgingen voort. Een predikant is onthoofd, en een ander afgeranseld. 11-4-2005. De eerste in Bangla Desh, de tweede in Orissa. De advocaat voor een Christen die werd beschuldigd van zending onder Hindoes in Orissa bracht de zaak van zijn cliënt gister voor het Hooggerechtshof van Orissa. Blijkens de afranseling doet de politie zijn werk niet, en er loopt een aanklacht wegens het folteren van de evangelist Kiran Kumar. Deze was op verzoek van een Hindoe bij hem komen bidden, toen 9 man binnen vielen en er op los sloegen. Later kwam de politie Kumar arresteren. Later werd hij in het politiebureau geslagen met een bamboestok, hij moest Jezus maar roepen om hem te redden.

In Bangla Desh werd een lekenpreker die op weg was naar huis overvallen en onthoofd. Zijn vrouw wees direct de moordenaars aan, drie verdachten werden gearresteerd. Zij en haar kinderen worden nu door de militairen bedreigd. < Bron: Compass Direct>

Gedicht

[1] Van 29 october to 1 november 2005 in Torrevieja. Het stuk is als voorbereiding daarop geschreven door de voorzitter van de Comisión Permanente: D. Joel Cortés en verscheen in Cristianismo Protestante nr.37.